विद्यालय शिक्षाको उपलब्धीको फड्को निराशाजनक अवस्थातिर गएको पाइएको छ । शैक्षिक गुणस्तर परीक्षण केन्द्र (इआरओ) ले सार्वजनिक गरेको कक्षा ८ का विद्यार्थीको राष्ट्रिय उपलब्धि परीक्षण प्रतिवेदन (नाशा) २०२० मा अघिल्लो अध्ययन भन्दा २०२० को अध्ययनमा उपलब्धी निराशाजनक भएको पाइएको हो ।
सो प्रतिवेदनमा विद्यार्थीको गणित विषयमा न्यूनतम् उपलब्धी राष्ट्रिय औसत भन्दा धेरै कम भएको उल्लेख गरेको छ ।
इआरओले गणित विज्ञान, अङ्ग्रेजी र नेपाली विषयको २०२०मा अध्ययन गरेको थियो । उक्त अध्ययनमा सातै प्रदेशबाट १८ सय विद्यालय, १८ सय विषय शिक्षक, १८ सय प्रधानाध्यापक र ४३ हजार ८८६ जना विद्यार्थीलाई सहभागी गराइ गरेको अध्ययन प्रतिवेदनमा राष्ट्रिय आसैत ५०० निर्धारण गरिएकोमा गणितमा ४८३ र विज्ञानमा ४७० मात्र प्राप्त गरेको पाइएको छ । २०१७ कै मानक तथा ग्रिडका आधारमा मूल्याङ्कन गर्दा गणितमा ३२ प्रतिशत विद्यार्थीले मात्र न्यूनतम सक्षमता हासिल गरेको पाइएको उल्लेख गरिएको छ । भने बाँकी ६८ प्रतिशत बालबालिकाले गणित विषयको पठन सिप तथा गणितीय सिप हासिल गर्न सकेका छैनन् ।
त्यसैगरी विज्ञान विषयमा ३८ प्रतिशत बालबालिकाले मात्र न्यूनतम् सक्षमता हासिल गरेका छन् भने बाँकीको अवस्था कमजोर देखिएको छ । त्यसैगरी नेपालीमा ५९ प्रतिशत र अङ्ग्रेजीमा ५२ प्रतिशतले मात्र न्यूनतम सक्षमता हासिल गरेको तथ्य उल्लेख गरेको छ ।
एउटै मापक र सूचकका आधारमा अध्ययन गर्दा २०१७ मा गणितमा ४६ पतिशत बालबालिकाले न्यूनतम सक्षमता हासिल गरेका थिए । यो विषयमा तीन वर्षको अवधिमा १४ प्रतिशत बालबालिकाको सक्षमता कमजोर भएको पाइएको छ । त्यसैगरी विज्ञानमा २०१७ मा विज्ञान विषयमा ४० प्रतिशत बालबालिकाले न्यूनतम सक्षमता हासिल गरेका थिए । यो विषयमा कम दुई प्रतिशत बालबालिकाको सक्षमता खस्केको पाइएको छ ।
प्रदेशग रुपमा
गणित विषयको विद्यार्थीको सिकाइ उपलब्धी कर्णाली प्रदेशको चिन्ताजनक भएको तथ्य बाहिरिएको छ । सो प्रदेशका १३ प्रतिशत बालबालिकाले मात्र न्यून्तम सिकाइ उपलब्धि हासिल गरेको पाइएको छ भने बाँकी रहेका ८७ प्रतिशत बालबालिकाले गणितका आधारभूत ज्ञान समेत हासिल गर्न सकेका छैनन् । त्यसैगरी सुदुपश्चिमका १५ प्रतिशत बालबालिकाले मात्र न्यूनतम सिकाइ उपलब्धि हासिल गरेका छन् । त्यसैगरी लुम्बिनी प्रदेशका ३१, मधेश प्रदेशका ३५ गण्डकीका ४२ र बागमती प्रदेशका ५३ प्रतिशत बालबालिकाले मात्र न्यून्तम् सिकाइ उपलब्धि हासिल गरेका छन् ।
नाशा प्रतिवेदनका अनुसार, विद्यार्थीलाई गृहकार्य दिने, गृहकार्यमा पृष्टपोषण दिने, शिक्षक नियमित हुने र शिक्षक विद्यार्थीको सम्बन्ध राम्रो भएका विद्यालयका उपलब्धी राम्रो देखिएको तथ्य उल्लेख गरेको छ ।
प्रतिवेदनले विद्यालय शिक्षाको गुणस्तर सुधार गर्न स्कल गर्भनेन्स सुधार गर्नुपर्ने सुझाव दिएको छ । इआरओले कक्षा ८ को सन् २०११, २०१३, २०१७ र २०२० मा उपलब्धी परीक्षण गरेको छ ।
आफ्नो स्थापनाको १२ वर्षको अवधिमा राष्ट्रिय स्तरमा ११ ओटा विद्यार्थी उपलब्धी परीक्षण अध्ययन सम्पन्न गरेको छ । परीक्षणमा कक्षा तीन, पाँच, आठ र दस गरी विद्यालय शिक्षाका चार बिन्दुमा विद्यार्थी उपलब्धिको अवस्थाको बारेमा अध्ययन गरेको छ ।
