यस वर्ष (२०८० साल)को माध्यमिक शिक्षा परीक्षा (एसइई) सुरु हुन अब मुस्किलले दुई महिना बाँकी छ । यतिबेला राष्ट्रिय परीक्षा बोर्ड, परीक्षा नियन्त्रण कार्यालय (कक्षा १०) प्रश्नपत्र तयारीमा निकै व्यस्त छ । अब केही दिनमै प्रश्नपत्र छपाइ कार्य सुरु हुँदैछ ।
परीक्षा नियन्त्रक नन्दलाल पौडेलसँग एडुपत्रले एसईईका तयारी र जोडिएका विभिन्न विषयको सेरोफेरोमा रहेर कुराकानी गरेको छ ।
उनले निर्धारित समय तालिकाअनुसार तयारी जारी रहेको बताए । “अहिलेसम्मको अवस्था हेर्दा ठिक छ” उनले भने ।
कक्षा १२ को जस्तो अनलाइनबाट नभई प्रश्नपत्र नै छपाएर पठाइनेछ । यसपटक नयाँ पाठ्यक्रमअनुसारको प्रश्नपत्र सोधिने छ । “केही विषयवस्तु नयाँ र केही उस्तै हुन्छन् तर केही फरक हुन्छ । यो वर्ष अनिवार्य र ऐच्छिक गणितमा पनि प्रयोगात्मक परीक्षा हुन्छ” उनले भने ।
परीक्षा नियन्त्रक पौडेलले नयाँ पाठ्यक्रम भएको हुनाले नयाँ प्रकृतिको प्रश्न सोधिनु स्वभाविक हुने बताउँदै यसमा विद्यार्थीले अप्ठेरो महसुस गर्ने भए पनि आत्तिनु नपर्ने बताए । “परीक्षा तात्विक रूपमा उस्तै हो । समय अहिले थपिएको छ । ७५ पूर्णाङ्कलाई तीन घण्टा समय बनाइएको छ । ५० पूर्णाङ्कलाई दुई घण्टा समय निर्धारण गरिएको छ । स्तरीकृत परीक्षा भएकाले कतिपय विद्यार्थीले सम्झेर गर्नुपर्ने केही व्याख्या तथा वर्णन गर्नुपर्ने खालका हुन्छन्” उनले भने ।
प्रश्नपत्रको नमुना सार्वजनिक भइसकेको पनि छ । यसबीचमा विभिन्न विद्यालयले सेन्टअपका नाममा पनि परीक्षा सञ्चालन गरिरहेका छन् । कतिपयले नमुनाभन्दा बाहिर गएर प्रश्नपत्र तयार गरेको पाइएको छ । उनले विज्ञान विषयमा वस्तुगत प्रश्न १० नम्बरको सोधिने र पहिले वस्तुगत प्रश्नको उत्तर दिएपछि मात्र सैद्धान्तिकको प्रश्न प्रदान गरिने जानकारी दिए । “यो पटक विज्ञानमा दुईखाले प्रश्न सोधिने छ” उनले भने ।
उनका अनुसार पाठ्यक्रमले निर्धारण गरेको ग्रीड (विशिष्टिकरण तालिका) अनुसार प्रश्न सोधिने छ । पाठ्यक्रम विकास केन्द्रको वेबसाइटमा नमुना प्रश्नपत्र राखिएको र सोहीअनुसार अभ्यास तथा तयारी गर्न उनको सुझाव छ ।
शिक्षकले प्रयोगात्मकमा जथाभावी अङ्क प्रदान गर्ने प्रवृत्ति पनि उत्तिकै छ । लिखितमा कम ल्याउनेहरूको प्रयोगात्मकमा २५ अङ्क पाएको अवस्था छ । परीक्षा नियन्त्रक पौडेलले प्रयोगात्मक कार्य गरेका र नगरेका विद्यार्थीलाई समान अङ्क दिन नहुने बताए । “दैनिक जीवनमा प्रयोग हुने काम नै प्रयोगात्मक हो । दैनिक जीवनमा प्रयोग हुने कुरालाई संकुचित गरेर शिक्षकको मनोपोलीमा राखियो भने राम्रो हुँदैन । सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मक परीक्षामा फरक अवस्था देखियो” उनले भने, “कक्षाकोठाको सैद्धान्तिक ज्ञानलाई एकै ठाउँमा राख्न हुँदैन । कतिपय सैद्धान्तिकमा राम्रो तर प्रयोगात्मकमा नराम्रो, सैद्धान्तिकमा कमजोर प्रयोगात्मकमा राम्रो हुने हुँदा विद्यार्थीको वास्तविक ज्ञानअनुसार मूल्याङ्कन गर्नुपर्छ । सही मूल्याङ्कन गरियो भने विद्यार्थी सिकाइमा जागरुक हुन्छन् ।”
उनले मनाङ, मुस्ताङ जस्ता निकै दुर्गम क्षेत्र वा निकै टाढा पर्ने भएकाका हकमा बाहेक होम सेन्टर कायम नहुने बताए । उनले परीक्षा केन्द्रले फरक नपर्ने भन्दै तीन वर्षभन्दा बढी समयसम्म एउटै विद्यालयमा परीक्षा केन्द्र नराख्न परिपत्र गरिएको जानकारी दिए । यसपटक नयाँ लेटर ग्रेडिङ निर्देशिकाअनुसार सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मकमा ३५ प्रतिशत प्राप्त गर्नुपर्ने हुन्छ । सैद्धान्तिकको ७५ मा कम्तीमा २७ अङ्क प्राप्त गर्नैपर्ने हुन्छ । त्यति नल्याउने विद्यार्थीले ननग्रेडेड प्राप्त गर्नेछन् । एसईईमा न्यूनतम अङ्क नराख्दा विद्यार्थीले माथिल्लो तहमा राम्रो नतिजा प्राप्त नगरेकाले यसपटकबाट नयाँ व्यवस्था गरिएको उनको तर्क छ । “३५ अङ्क पनि ल्याउन नसक्ने बालबालिका कम हुन्छन् । अहिलेबाटै तयारी गर्ने हो भने त्यो सम्भव छ । अहिले एसईई दिने बालबालिका कोभिडको प्रभावबाट आएका हुन् । त्यो समयमा कति सिके भन्नेमा भर पर्छ । सङ्क्रमणकालमा राम्रो सिकेका विद्यार्थीलाई सहज भए पनि कम सिकाइ भएका विद्यार्थीलाई विद्यालय तथा अभिभावकले राम्रो ध्यान दिनुपर्छ” उनले भने ।
